GRADAČAČKE BRIJAČNICE


U Gradačačkoj čaršiji su bile smještene mnoge zanatske i uslužne radnje kao što su: pekare, brijačnice, krojačke radnje, kovačnice, obučarske radnje, sajdžinice, a posebno aščinice, ćevabdžinice, slastičarnice i dućani. Čaršija od Varoši do Crvene škole, a naročito od Kina do nekadašnje Robne kuće, za mnoge od nas je bila čitav svijet . I u tom svijetu, u tom malom prostoru, odvijalo se naše djetinjstvo, odvijao se veliki ljudski život. Svako je imao i svako je znao svoje mjesto. Svaka od tih malih zanatskih radnjica je postala svojvrsna znamenitost o kojoj su se priče pričale. U tim pričama često se moglo ćuti da je čaršja bez brice isto kao što je selo bez kovača. Sve priče se obično prenose s koljana na koljeno, ali samo ono što je zapisamo ostaje vječno. Zato ja danas pišem o Gradačačkim bricama, a njihove brijačnice, u znamenitosti naše čaršije, uvrštavam!. Krenimo ovako:
Najstarija poznata brijačnica bila je privatna radnja Hruste Tuzlaka, koja je otpočela sa radom 1918. godine. U periodu između dva svjetska rata, zanatlije su bile povezane u Zanatsku komoru, a u jednom dokumentu iz 1931. godine vidljivo je da su u Gradačcu, između ostalih zanatlija, evidentirani i brijački radnici, Hrusto Tuzlak, Sakib Sendić i Mehmed Avdić.
Poslije Drugog svjetskog rata, po uzoru na Staljinovo rješenje, uvodi se sveopšta nacionalizacija vlasništva, ali već 1948. godine dolazi do jedne opšte reforme u kojoj i zadrugarstvo ponovo oživljava i već naredne, 1949. godine, u Gradačcu se formira Zanatska brijačka zadruga.
Prvi poslovođa Zadruge bio je Džemalija Šakić, a naslijedio ga je Osman Novalić. Pored Osmana, u ženskom dijelu salona radila je Remza Džaferović (supruga poznatog obučara Ibre Sarajlića), a kasnije Fikreta Beširović i Asija Džinović. Kao majstori, u muškom dijelu su radili Džemal Bristrić, Esad Sendić zvani Rio i Sadik Džaferović, a kada su oni otišli na odsluženje vojne obaveze, zamijenili su ih Fahrudin Bajrić i Behija Muftić.
Još mnogi naši budući brijački radnici i frizeri prošli su kroz ovu Zadrugu, da bi poslije otvarali svoje privatne radnje. Od nešto mlađe generacije u Zadruzi je frizerski zanat izučila i Seka Kadrić.
1962. godine donosi se Zakon o Jedinstvenim privrednim komorama, kada zadružni savezi gube status pravnog lica i svoj rad nastavljaju u vidu neke sekcije pri privrednim komorama. Od tada naša Zanatska brijačka zadruga djeluje kao Brijačko frizerska radnja “Polet”, ali je u narodu sve do kraja svog postojanja ostalo uobičajeno da se kaže…idem na šišanje ili brijanje u Zadrugu. Pored ove brijačke radnje podsjetimo se na još neke stare brijačnice iz prošlog vremena. Na samom ćošku bivše Gradske kafane brijačnicu je držao Hadžijusufović Ahmet, a na mjestu gdje je napravljena Robna kuća bila je brijačnica Sendić Sakiba. U Sarajlića Bini, odnosno na sadašnjem mjestu prodavnice Borova, brijačnicu je imao Sarajlić Muhamed, zvani Tošo. Na istoj lokaciji, u neposrednoj blizini Sarajlića Bine, brijačnicu je imao i Mlinarević Mile. Na staroj zelenoj pijaci, gdje je sada spomenik poginulim borcima iz poslednjeg rata, brijačnicu su imali Džemalija Šakić, Orhan Begović i Ibrahim Zupurović. Džemalija Šakić je kasnije imao brijačnicu preko puta Doma kulture, a Orhan Begović u zanatskom nizu preko puta suda. Tu je brijačnicu imao i naš poznati brico Husejin Arnautalić, zvani Husko, sa kojim je radio i stari brico Sejdalija, zvani Sejdo. Esad Sendić, zvani Rio otvorio je brijačnicu u industrijskom dijelu grada, na lokaciji kod bivše Ciglane.

Na lokaciji izmedju Robne kuće i kafiča Monako, bio je poslovni objekat u kome je Sifet Sendić držao svoju trgovinu. Kasnije je na tom mjestu bila brijačnica, a njen vlasnik je bio, još jedan naš veoma poznati brico, Mehmedović Husejn, zvani Sejno. Poput mnogih drugih i Sejno je zvaršio zanat u Brijačkoj zadruzi.
Počeo je 1954. godine, a poslije završenog zanata u Zadruzi ostaje sve do 1968-e godine. Dugo vremena je Sejno držao brijačnicu u jednom manjem objektu do Doma kulture koji se zvao Magaza Sadika M.Halilovića. Tu je brijački zanat završio i moj prijatelj iz djetinjstva Mirko Pušeljić. Kad je srušena ta mala kućica Sejno je dobio bivši poslovni prostor brijačke zadruge Polet, u stambenoj zgradi koja se naslanja na fotografsku radnju Jusufa Kadrića.

Iako je već u 73-oj godini života, Sejno još uvijek svako jutro otključava svoju brijačnicu i sa osmjehom dočekuje svoje mušterije. Velika mu je želja da 2014. godine obilježi 60 godina radnog staža. Poželimo našem Sejni da mu se želja ispuni, a mi se sada vratimo priči o najstarijoj gradačačkoj brijačnici i njenom vlasniku Hrusti Tuzlaku.

Kao što smo već na početku rekli, Hrustina brijačnica je počela sa radom 1918. godine, a prva lokacija te brijačnice bila je u objektu Medrese, odnosno kasnije Doma kulture. Nalazila se u prizemlju, sa desne strane od ulaznih vrata.
Druga lokacija Hrustine brijačnice bila je u zanatskom dijelu grada, sadašnji parking preko puta suda. Treča po redu je bila lokacija u objektu Hasana Mujdanovića, koji se nalazio na sadašnjem mjestu stambene zgrade sa bivšom samoposlugom. U istom lokalu bio je i ženski frizerki salon kojeg je držala Hrustina kčerka Fikreta Tuzlak. Kod Hruste, kao svog djeda po majci, 1958. godine na zanat je krenuo i naš poznati brico Fikret Duraković. Kada su se rušile te stare kuće radi izgradnje stambene zgrade sa samoposlugom, a bilo je to 1968. godine, Hrustina brijačnica ponovo mijenja lokaciju i smješta se u prizemlje velike kuće, u blizini bivšeg Doma kulture. Nekada se u tom objektu nalazila zubarska ordinacija Sabrije Izedbegovića, a još ranije apoteka Artura Krausa. Na ovoj lokaciji, u Hrustinoj brijačnici, pored Fikreta Durakovića koji je radio kao majstor, na zanatu je bio i Hečimović Sulejman (Suljo), a u Fikretinom ženskom salonu zanat su izučile mnoge buduće frizerke kao što su: Ćelosmanović Atifa, Husaković Emina, Gubaljević (Herčinović) Asija, Begović Mensura, i druge. Poslije završenog zanata u Zadruzi, ovdje je jedno vrijeme radila i Kadrić Seka, da bi nešto kasnije i sama otvorila privatni salon. Isto je uradila i Sija Herčinović, koja i danas ima salon u svom vlasništvu Tradiciju muškog frizera, poslije smrti Tuzlak Hruste nastavlja njegov unuk Fikret Duraković tako što 1972-e godine otvara samostalni frizerski salon “Željo” na lokaciji kod H.Efendine pumpe i sa sobom vodi Hečimović Sulju. To je bio montažni objekat sa dva ulaza, a na tom drugom ulazu ženski frizerki salon su držale naše poznate frizerke Beširović Fikreta i Džinović Asija. Izgradnjom zanatsko-poslovnih prostora iza bivšeg Hotela 1991. godine, stvara se mogučnost za smještaj više zanatlija, tako da se tu preseljava Fikret Duraković i Fikreta Beširović, a Asija Džinović otvara frizerski salon u prizemlju svoje privatne kuće. o Hrustinoj brijačnici završimo sa riječima da ova brijačnica, kao familijarna zanatska radnja, radi u kontinuitetu od 1918. godine pa sve do danas. Fikret je u penziji već jedanaest godina, ali još uvijek se bavi ovim poslom kao dopunskom djelatnošću i već uveliko gazi 55-u godinu radnog staža. Familijarnu tradiciju muškog frizera nastavlja njegov sin Emir.
Priču o brijačnicama i frizerskim salonima nemoguće je završiti bez još jedne, veoma poznate, frizerke koja se zove Anica Baković, rođ. Tilhof. U Gradačac je došla 1971. godine iz Osijeka i već naredne godine otvara frizerski salon u obiteljskoj kući. Iako je već u 63. godini života, Anica i danas veoma aktivno radi, a rado se sječa i se svojih starih musterija, Varošanki i Svirački, među kojima je bila i moja mati, Dževahira Avdičević.
I tako, dok mnogi zanati odumiru ili su na putu da postanu dio historije, brijačnice i frizerski saloni su opstali, jer dok je svijeta i vijeka, uvijek će neko doći da se obrije, ošiša ili fruzuru napravi.

Mirza Avdičević

9 komentara

  1. Kad napises pricu o brijacnicama i njihovim bricama, nema veceg zadovoljstva od onog kad dobijes pohvalu od vlastitog brice, prijatelja i nadasve velikog covjeka. Hvala ti Fikrete. Ti si za zivota postao legenda, bas kao sto su postali i ostali o kojima sam pisao. Svi ste vi zasluzili puno vise od ovoga sto napisah. Zasluzili ste da u okvir vjecnosti uramljeni budete.
    Mirza Avdicevic.

  2. Dragi Mirza, hvala ti za ovaj prilog koji me podsjetio na mnoge drage ljude. Većinu gradačačkih brica poznajem (poznavao sam), od rahmetli Hruste (kod kojeg sam se šišao kao dijete) do još uvijek aktivnog našeg Sejne. Moj rođak Sadik Džaferović imao je neko vrijeme svoju brijačnicu u malom montažnom objektu koji se nalazio između slastičarne Mehe Avdića i poslovnog objekta Marka Ivankovića.
    Apoteka Artura Krausa radila je do početka Drugog svjetskog rata (1942.). Po oslobođenju Grada u istom objektu je apoteku vodio mr. Hans Vajs (porijeklom iz Zenice) i sa njim je radila Ajša Bobić (udata za Mustafu Čolu).
    Želim tebi i tvojima svako dobro.
    Muhamed H.

Komentariši